Το γήπεδο της έκτακτης ανάγκης
19 Νοεμβρίου 2015 § 2 Σχόλια
photo credit: @4theloveoffootball
Η κάρτα φιλάθλου είναι επικίνδυνη. Η κάρτα φιλάθλου μόνο προβλήματα θα φέρει. Δεν είναι γκρίνια, είναι διαπιστώσεις. Και η μεγαλύτερη διαπίστωση είναι ότι αγαπούν την κάρτα αυτοί που δεν αγαπούν το γήπεδο.
Θα μπορούσε να ήταν και γνωμικό: δείξε μου ένα ποδοσφαιρόφιλο (σικ) που επιχειρηματολογεί έντονα για συλλήψεις στα γήπεδα, ελέγχους και κόντρα ελέγχους, κάμερες, πιο αυστηρές ποινές σε όσους συλλαμβάνονται, να σου δείξω έναν Έλληνα αθλητικογράφο. Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά: μερικούς μήνες πριν, επεισόδια στη Λεωφόρο. Ντου στο γήπεδο, έτσι, γιατί, τι ψάχνεις τώρα. Έχει όμως ενδιαφέρον να δούμε την προτεινόμενη αντιμετώπιση: «Ας μπει κάποιος φυλακή για επεισόδια και όχι για δολοφονία και θα δούμε μετά πόσο ευκολότερα, εφαρμόζεται το ηλεκτρονικό εισιτήριο και αν επιτυγχάνεται ο έλεγχος της κερκίδας…»
Η κουβέντα για την κάρτα φιλάθλου μπορεί να μην έφτασε τέτοια επίπεδα υψηλής ανάλυσης, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν προξένησε μια σχετική σαστιμάρα. Στο πλατό κυριακάτικης αθλητικής εκπομπής, ο δημοσιογράφος κλείνει την παρουσίαση ενός αγώνα του Παναθηναϊκού, λέγοντας ότι οι οπαδοί σήκωσαν πανό εναντίον της κάρτας φιλάθλου. Ψιθυρίζει ένα αμήχανο «ναι» ο παρουσιαστής, η σκυτάλη της αμηχανίας περνά στο δημοσιογράφο ο οποίος προσπαθεί να εξηγήσει λίγο παραπάνω τι συμβαίνει. Στη συνέχεια, η σκυτάλη δίνεται ατσούμπαλα σε όλες σχεδόν τις ομιλούσες κεφαλές που απαρτίζουν το πάνελ. Θραύσματα προτάσεων ακούγονται, σκόρπιες λέξεις πέφτουν εδώ και εκεί. Ένα λεπτό που μοιάζει με αιώνα, στη διάρκεια του οποίου κάποιος λέει «γιατί μας ενοχλεί ακριβώς;», ένας άλλος ισχυρίζεται ότι είναι αχρείαστο και δεν πρόκειται να εφαρμοστεί επειδή γενικώς ποτέ και πουθενά δεν τηρούνται οι νόμοι σε αυτή τη χώρα. Καθώς ολοκληρώνεται η σκυταλοδρομία έρχεται η τοποθέτηση-επιστέγασμα: αφού ενοχλεί τόσο τους οργανωμένους πάει να πει ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Κανονικά θα ήθελε εισαγωγικά, αλλά είπα να πάω με το πρωτόκολλο και, εφόσον δεν θυμάμαι πώς ακριβώς το είπε η ομιλούσα κεφαλή, ας μην ντύσω με σημεία στίξης αυτήν την ξετσιπωσιά. Ξετσιπωσιά ολκής, διότι στο όνομα μια δήθεν ανωτερότητας και του ασύμμετρου προνομίου πρόσβασης στο δημόσιο λόγο, απορρίπτεται μία θέση επειδή ακριβώς προέρχεται από το «περιθώριο», από αυτούς, των οποίων τα κλικ ζητάμε και τους γλείφουμε ή/και τους παραπλανούμε, αλλά στην πρώτη στραβή θα τους πούμε ανεγκέφαλους. Όχι πως οι οπαδοί είναι άμοιροι ευθυνών. Ωστόσο, άμβωνες διαθέσιμοι για κήρυγμα υπάρχουν πολλοί στις εκκλησίες –όχι εδώ. Οι οπαδοί προφανώς γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ποια είναι τα προβλήματά τους και κανείς δεν μπορεί να μιλάει εξ ονόματός τους. Ο εξωτερικός παρατηρητής μπορεί απλώς να επισημάνει ότι ο αντεστραμμένος καθρέφτης για τις συντονισμένες δράσεις κατά της κάρτας φιλάθλου αντανακλά, ας πούμε, τα δοσίματα στη Νέα Φιλαδέλφεια ή αυτό το συμβαίνει στις κερκίδες του Καραϊσκάκη (που κάποιοι μάλιστα το παρουσίασαν σε βάθος) και την όλη αυτό-εργαλειοποίηση για τους σκοπούς και τα συμφέροντα της διοίκησης, είτε αυτή φοράει πράσινα, κόκκινα, μαύρα, κίτρινα, μπλε (καραβάκια στο αιγαίο δε με θέλετε, καλέ).
Υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις εδώ και εκεί. Υπάρχουν και μερικές προσπάθειες να παρουσιαστεί το θέμα σφαιρικά (πιθανόν να είναι κι άλλες). Δεν είναι όμως αυτό το ζήτημα ούτε καν το τι είδους ολοκληρωτισμό συνιστά η ιδέα του φιλάθλου με κρατική σφραγίδα και η συνακόλουθη ιδέα ότι κάθε φορά που θα πηγαίνει γήπεδο αυτό θα καταγράφεται. Το ζήτημα είναι η ευκολία με την οποία επικροτούνται και προβάλλονται ως αυτονόητες «λύσεις» όπως η κάρτα φιλάθλου. Η ευκολία με την οποία δέχεται κάποιος τον έλεγχο και διολισθαίνει στην αποδοχή ότι το γήπεδο τελεί υπό ένα καθεστώς έκτακτης ανάγκης, αυτό της πάταξης της βίας. Στο όνομα λοιπόν αυτού του ιερού σκοπού όλα επιτρέπονται. Δεν έχει καμία σημασία που δίνουμε προσωπικά δεδομένα. Δεν έχει καμία σημασία που δεν γνωρίζουμε αν τα δεδομένα αυτά προστατεύονται ή είναι ανοιχτά. Δεν έχει καμία σημασία ποιος μπορεί να έχει δυνητικά πρόσβαση σε αυτά και για ποιο σκοπό. Κι όντως, στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, την εποχή που ψάχνεις για πλάκα ένα αεροπορικό εισιτήριο και αμέσως σκάνε δέκα google ads με αεροπορικές προσφορές, μπορεί ο πόλεμος των προσωπικών δεδομένων να μοιάζει χαμένος από χέρι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα σκοτεινό σκεπτικό. Εξάλλου, πάνω-κάτω για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, κρίθηκε αντισυνταγματική η κάρτα στην Τουρκία.
Αν και διαφέρει φυσικά σε κλίμακα, πίσω από τη θέση πως για την πρόληψη της γηπεδικής βίας νομιμοποιείται το Κράτος να ζητά προσωπικά δεδομένα κρύβεται ο ίδιος θεωρητικός πυρήνας με τον οποίο, για παράδειγμα, νομιμοποιείται η διάλυση του κοινωνικού κράτους λόγω της «έκτακτης ανάγκης» της οικονομικής κρίσης, ή νομιμοποιείται το όραμα του Φρανσουά Ολάντ για κλειστά σύνορα, συνεχή έλεγχο και αβίωτη καθημερινότητα, αν τυχαίνει να έχεις σκούρο δέρμα. Το γήπεδο της έκτακτης ανάγκης χρειάζεται το θέαμα για να εδραιωθεί ως αντίληψη. Και η βία, με το νομοσχέδιο Κοντονή, αντιμετωπίζεται ως θέαμα. Τα πράγματα είναι απείρως πιο περίπλοκα. Όσο αυτό δεν γίνεται αντιληπτό, τότε ας μην πέσουμε από τα σύννεφα στα πρώτα επεισόδια που οι οπαδοί θα έχουν την κάρτα φιλάθλου στην κωλότσεπη.
Πέρα από τα προσωπικά δεδομένα, υπάρχουν και οικονομοτεχνικής φύσης προβλήματα (μείωση εισιτηρίων) που προκαλούνται από τη θέσπιση του μέτρου κάρτας. Είναι προβλήματα λίγο πολύ γνωστά. Υπάρχει όμως και μια παράμετρος που δεν έχει τονιστεί όσο θα έπρεπε: η σχέση του οπαδού με το φυσικό χώρο του γηπέδου. Βασικό κομμάτι της οπαδικής ταυτότητας είναι ο τρόπος με τον οποίο νοηματοδοτείται το γήπεδο ως φυσικός χώρος. Είναι το σπίτι του. Είναι το γαμήστε τους τη μάνα, να βάλουνε μυαλό. Ο οπαδός είναι οπαδός όχι μόνο επειδή τραγουδά στην κερκίδα, αλλά επειδή έχει μπολιάσει με μνήμη αυτές τις κερκίδες, αυτά τα τσιμέντα, τα σκαλιά και τους διαδρόμους. Τις τελευταίες δεκαετίες, η προσπάθεια να καταστεί το «προϊόν» ποδόσφαιρο πιο ελκυστικό και ασφαλές επιδρά σαν διαβρωτικό οξύ πάνω σε αυτή τη βιωματική σχέση. Με συμβολικά (αύξηση τιμών εισιτήριων) και υλικά (τουρνικέ, κάγκελα, κάμερες, προσωπικό ασφαλείας) εμπόδια ο οπαδός ξεριζώνεται από το χώρο. Στο Καραϊσκάκη δεν γίνεται να κάνεις το γύρο του γηπέδου. Να σουλατσάρεις έτσι άσκοπα έξω από όλες τις θύρες πριν αρχίσει το ματς. Σε αγώνα Τσάμπιονς Λιγκ δε, μπορείς να περάσεις μόνο μία φορά τα τουρνικέ. Αν για τον οποιοδήποτε λόγο θες να απομακρυνθείς από την κερκίδα, γιατί ας πούμε έχεις το εισιτήριο ενός φίλου σου και θες να βγεις να του το δώσεις, δεν μπορείς να ξαναμπείς. Στο όνομα της ασφάλειας φυσικά και επειδή γράφουν οι κάμερες. Κάπως έτσι, η κάρτα φιλάθλου μετατρέπεται σε ένα ακόμα εμπόδιο που θα πρέπει να ξεπεράσει κάποιος προκειμένου να βιώσει την εμπειρία του γηπέδου, να οικειοποιηθεί το χώρο και να συμμετάσχει στη συλλογική νοηματοδότησή του.
Το γήπεδο ποτέ δεν υπήρξε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το γήπεδο ήταν και πρέπει να παραμείνει ανοιχτή συμμετοχή και όχι θέαμα. Ίσως να μην τυχαίο ότι όλοι όσοι στηρίζουν δημόσια το μέτρο της κάρτας είναι ακριβώς αυτοί που αντιλαμβάνονται τα σπορ μόνο ως θέαμα. Ως εξώφυλλα και ως παραπλανητικούς τίτλος για δέκα κλικ παραπάνω. Δεν είναι όμως μόνο αυτοί. Η χαρά του γκολ, το γαμωσταυρίδι, η αγωνία, όλα αυτά που μας φέρνουν πιο κοντά σε κάτι πολύ βαθύ και εσωτερικό, και ας πρόκειται για αντιδράσεις μη ιδιωτικές, μπορεί και να αξίζουν μία ακόμα συνθηκολόγηση. Πρόκειται για καταστάσεις εντελώς ανθρώπινες και για αυτό σπουδαίες. Αλήθεια όμως, όταν μπαίνει ένα γκολ, πόσες γροθιές υψώνονται και πόσες οθόνες κινητών; Πόση αδρεναλίνη και πηγαία χαρά στερούμε από τους εαυτούς μας για δυο χούφτες λάικ και σέαρ; Να ξεφτίζουμε τη χαρά μας. Αυτό ναι, δεν αντέχεται με τίποτα.
Οι πτησεις του Μπεργκαμπ 
Όπως έχει εύστοχα ειπωθεί, «όποιος θυσιάζει την ελευθερία για την ασφάλεια, δεν αξίζει ούτε το ένα ούτε και τ’ άλλο»
[…] Διαβάστε το άρθρο «Το γήπεδο της έκτακτης ανάγκης» […]